بررسی اوضاع سیاسی اجتماعی مصر در دوره ی ایوبیان

چکیده : سرزمین مصر در اولین سال های قرن اول هجری که دوره ی گسترش قلمرو اسلامی بود، در زمان خلافت عمربن الخطاب و بدست عمرو عاص در سال 21 هجری فتح گردید. مصر در زمان خلافت امویان و عباسیان توسط والیان منصوب از سوی دستگاه خلافت، اداره می شد تا این که درسال 254 هجری قمری اولین سلسله مستقل توسط غلامی به نام احمد بن طولون در زمان مأمون در مصر تشکیل گردید. با انقراض حکومت طولونیان توسط عباسیان در سال 259 هجری قمری، سلسله آل اخشید که تابع خلافت عباسی بودند بر مصر حکومت کردند و سرانجام در سال 358 هجری قمری مصر در تحت حاکمیت خلفای فاطمی قرار گرفت. در این دوره مقام وزارت بوجود آمد. آخرین خلیفه فاطمی العاضد بود که فردی بی اراده و امور مملکت در دست اطرافیانش بود، در این دوران اسدالدین شیرکوه به وزارت وی رسید ولی پس از کمی درگذشت و برادرزاده اش صلاح الدین به مقام وزارت رسید که باعث نارضایتی فاطمیان و حتی قیام علیه او شدند، ولی با درایت و دور اندیشی صلاح الدین توانست نام العاضد خلیفه فاطمی را از خطبه نماز جمعه بردارد و زمینه را برای سقوط آنان فراهم کند. در دوره حاکمیت وی بر مصر توانست در برابر صلیبیان مقاومت کند و در جنگ هایش با آنان موفقیت های شایانی را بدست آورد که جنگ حطین مهمترین آنهاست که نتیجه اش فتح بیت المقدس بود. از مهمترین نتایج این تحقیق این است که دولت ایوبیان در دوران حکومتشان 569-650هـ.ق/1174- 1252م که بر مصر وسایر نواحی مانند شام، عراق، یمن وغیره، و بر اساس سیاستهای مشخص یعنی عباسیان و سلجوقیان بود، می رفت که تجربه تاریخی دیگری را کسب کند، اما از آنجا که محیط سیاسی و اجتماعی مصر، اساسابا محیط سیاسی و اجتماعی ایران و عراق متفاوت بود، در نگاه اول وجود و تهدید دعوت اسماعیلی در ایران و عراق عهد سلجوقی و وجود حکومت اسماعیلی فاطمیان در مصر و شام عهد ایوبی یکی از دلایل تفاوت است و دیگر تفاوت نیز خطر هجوم مسیحیت وصلیبی ها که تهدید جدی در کنار مرزهای مصر بود. در چنین شرایطی جریانی سیاسی و خود جوش در میان مسلمانان و سیاستمداران مصر شکل گرفت که پاسخی واضح به این تهدیدات بود. که محور اصلی این جریان صلاح الدین ایوبی است که در خنثی کردن این تهدیدات مقابله اساسی نمود. بقدرت رسیدن صلاح الدین در مصر و استفاده از نیروهای مصری برای کسب قدرت در منطقه، نماینده ی تجدید حیات مصر به عنوان یک نیروی سیاسی و پایگاه قدرت مسلمانان در خاور نزدیک بود.. تلاش صلاح الدین و جانشینانش این بود تا با اتحاد جهان اسلام بتوانند در برابر تجاوزات صلیبیان مقاومت کنند که این کار در دوران صلاح الدینبوجود آمد هر چند که جانشینانش نتوانستند آن اتحاد را حفظ نمایند. از لحاظ اقتصادی نیز دوره ایوبیان دوره رشد و شکوفایی نسبت به دولت های قبل از خود بود. در این تحقیق سعی شده است که اوضاع سیاسی و اجتماعی مصر در دوره ی ایوبیان با استفاده از روش کتابخانه ای در رویکردی توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد.